Aanbod lezingen door Jaap Frijlink
Hoe de koffieboon de wereld veroverde!
De geschiedenis van koffiegebruik is wonderbaarlijk en veelzijdig. De oorsprong van koffie ligt in Ethiopië en al 1000 jaar geleden kwam de plant naar Arabië, waar de bes aanvankelijk een mythische en religieuze rol speelde. We gaan via dansende derwisjen naar medisch wondermiddel en belanden in Turkse koffiehuizen. Dan de opkomst als luxeproduct in Europa en soms verbod door overheden. We staan ook stil bij de plantages, de arbeiders (vaak slaven) en de productietechnieken: van rode bes naar gebrande boon.
De mode-term “Cafestol” wordt naast Cafeïne geplaatst. Décafé wordt besproken, zowel de methode als het feit dat de koffie net zo lekker blijft met of zonder cafeïne.
Continentale Drift, sleutel tot aardbevingen en klimaatverleden
Het is nog maar heel kortgeleden, - ruim 50 jaar - dat wetenschappelijke acceptatie plaatsvond van continentale verplaatsingen. Zeg maar “dat Afrika en Zuid-Amerika ooit als puzzelstukjes tegen elkaar pasten”.
Inzicht hierover ontstond pas na de 2e wereldoorlog toen er veel meer seismisch onderzoek en exploratie van de zeebodem plaatsvond, veelal gedreven door militair denken.
De wisselende richting van magnetisatie in gesteenten en de periodieke ompoling van het magnetische veld van de aarde waren sleutelontdekkingen, die de creatie van nieuwe aardkorst en uiteen bewegen van continenten hielpen bewijzen.
Gevolgen van deze “plaattektoniek” zien we in vulkanisme en aardbevingen. Ook kunnen nu de posities van de continenten in het verleden worden bepaald, tot aan het supercontinent Pangea.
Elektrisch autorijden…(en reken maar niet op waterstof)
Door het ontmoedigingsbeleid ten opzichte van verbrandingsmotoren wordt de elektrische auto nu realiteit voor steeds meer mensen. Toegelicht wordt waarom deze ontwikkeling onvermijdelijk is.
Eerst kijken we naar de weerstandskrachten die een auto op de weg moet overwinnen en ontdekken we dat het rendement van de verbrandingsmotor uiterst laag is.
Dan volgen de voordelen van elektrische aandrijving, zoals het hoge aanvangskoppel. Hierna wordt ingegaan op de hybride auto’s (met en zonder stekker) en op geheel elektrische voertuigen. Een kernpunt zoals de actieradius krijgt extra nadruk omdat die heel anders van de rijomstandigheden afhangt dan wij gewend zijn. Het geitenpaadje “wachten op waterstof” krijgt ook de aandacht. Om meerdere redenen is dit geen zinnig alternatief voor de personenauto.
De lezing is gericht op technische ontwikkelingen en is niet commercieel.
Pieter Bruegel Sr, pas na 4 eeuwen ten volle gekend en gewaardeerd
Pieter Bruegel (ca 1525 tot 1569) is de belangrijkste schakel tussen de werelden van enerzijds Jeroen Bosch en anderzijds Rubens en de Gouden Eeuw. Pionierend als landschapsschilder, criticaster van maatschappelijke misstanden: we moeten alles aflezen uit zijn werk want hij heeft geen enkel geschrift nagelaten. Wel is bekend dat hij een Grand Tour van 3 jaar naar Italië heeft gemaakt, die hem sterk heeft beïnvloed. Hij reisde terug door de Alpen, die hem tot woeste impressies leidden.
Zijn ontwerpen voor gravures, die door drukkerij Cock te Antwerpen in groten getale verspreid werden, maakten zijn naam bekend. Al zijn beroemde schilderijen kwamen in de laatste 10 jaar van zijn korte leven tot stand. Daaronder zijn indrukwekkende landschappen (“de seizoenen”), maar ook Bijbelse taferelen en allegorieën. Veel doeken gingen naar Habsburgse paleizen en bleven tot de 20e eeuw ongezien.
Vader en Zoon Brunel: leidende ingenieurs in de Victoriaanse tijd
De naam “Brunel” duikt vaak op als er iets spectaculairs aan de hand is, denk aan de Volvo Ocean Race.
Brunel senior was een Frans ingenieur (en Royalist) die in 1792 de wijk nam naar Engeland en daar zijn briljante zoon Isambard (geboren 1806) het ingenieursvak leerde. Vader bouwde de eerste grote tunnel onder de Theems met een schildmethode. Zoonlief verdronk als 20-jarige bijna toen de tunnel tijdens de bouw weer eens vol liep, maar werd al gauw een gevierd ontwerper van spoorlijnen, bruggen, tunnels en stoomschepen die hun tijd jaren vooruit waren. Rond 1840 was er echter geen passagiersaanbod voor een wekelijkse dienst naar New York. Ook een gigantisch dubbelwandig schip op de dienst naar Australië vond geen emplooi. Desondanks blijft Isambard Brunel uiterst populair in Engeland. In Bristol is het S.S. Great Britain (het eerste ijzeren zeeschip met schroef-aandrijving) in volle glorie gerestaureerd.
Jaap Frijlink, lid van Probusclub “De (Utrechtse) Heuvelrug” (Leersum)
Oud docent TU Delft, Oud R&D director Akzo Nobel
Email: mail@loofboom.nl
Alle lezingen worden gebracht als PowerPoint-presentatie.
De tijdsduur varieert tussen 60 en 70 minuten.
Reiskosten in onderling overleg.
2023-06-15 TtW
2023-12-18 WVN